Skoðun vegna myglusveppa og raka

Ingibjörg H. Elíasdóttir, heilbrigðisfulltrúi svarar fyrir hönd Heilbrigðiseftirlits Reykjavíkur fyrirspurn um hvernig skoðun fer fram þegar verið er að kanna hvort myglusveppur eða raki er til staðar í íbúðum.  Meðal þess sem fram kemur í svörum Ingibjargar er að það er ekki gott að þurrka þvott inni þar sem loftkæling er ekki næg.  

Eins kemur fram að í dag er meira verið að skoða áhrif gamalla byggingarefna frekar en að leita af myglusveppum, til dæmis lími eða lakki.

Spurt var:

Hvernig fer ástandsmat fram þegar þið farið á vettvang vegna raka og myglu ?

Ingibjörg:

Heilbrigðiseftirlit sveitarfélaga hefur m.a. það hlutverk samkvæmt ákvæði í reglugerð nr. 941/2002 um hollustuhætti, að meta ástand húsnæðis m.t.t. hollustuhátta. 

Fyrst og fremst er um sjónræna skoðun að ræða auk mælinga á þáttum sem hafa áhrif á innivist s.s. hiti, raki og koltvíoxíð. Heilbrigðisfulltrúar skoða húsnæði með tilliti til hvort þar séu rakaskemmdir vegna leka, rakaþéttingar á gluggum og veggjum, bak við húsgögn (kuldabrú)  eða önnur ummerki um óeðlilega rakasöfnun innanhúss.

Kuldabrú getur myndast þar sem einangrun er léleg og kalt loft mætir hlýju lofti. Þar getur orðið rakaútfelling sem dregur að sér örverur sem setjast þar að.

Rakasöfnun innanhúss getur verið vegna leka og lélegrar einangrunar. Þetta getur einnig verið vegna ófullnægjandi  loftræsingar/útloftunar eða  upphitunar sem veldur því að raki þéttist innandyra, svo eitthvað sé nefnt.

Stundum er sjáanlegur örverugróður, málning með rakablettum, skemmd í gólfefnum  eða jafnvel opin blaut sprunga eða fúkkalykt í íbúð. 

Upplýsinga er leitað hjá íbúa um hvort lekið hafi frá lögnum, sprungum í veggjum eða vegna bilunar í heimilistækjum sem tengd eru vatni.

Engin viðmiðunargildi.

Heilbrigðiseftirlit getur mælt hitastig, rakahlutfall og CO2 í innanhússlofti og stundum staðfestir það sjónræna skoðun. Engin viðmiðunargildi eru í reglugerðum fyrir hitastig og rakahlutfall innanhúss á Íslandi en flestum finnst notalegt að hafa hitastig 20 -24.

Reynsla heilbrigðiseftirlits er að  rakahlutfall sé sjaldan mælt nærri 50% innanhús á  Íslandi þó loft sé þungt og jafnvel raki á gleri og rakaskemmdir sjáist nema loft sé svo rakamettað að yfirborð veggja og hluta sé blautt.

Ef grunur er um rakaskemmdir undir innréttingum, gólfefnum eða í innviðum húsnæðisins er íbúum bent á að leita til byggingarfræðilegs aðila s.s.  iðnaðarmanns eða byggingarfræðings. Heilbrigðisfulltrúar opna ekki inní  veggi, undir föst gólfefni eða innréttingar.

Fyrir kemur að heilbrigiseftirlit er kallað til að skoða  aðstæður þar sem rakaskemmdir og mygla er tilkomin vegna hegðunar og umgengni notenda húsnæðisins. Verið getur að gluggar séu ekki opnaðir nægilega oft, viftur í eldhúsi ekki virkar eða óþarflega mikið sé látið renna af heitu vatn.

Ekki er gott að  þurrka þvott inni  þar sem ekki er nægjanleg loftræsing.

Nauðsynlegt að koma í veg fyrir rakasöfnun innandyra.

Lögð er áhersla á að fræða notendur húsnæðisins um nauðsyn þess að koma í veg fyrir rakasöfnun innandyra, bregðast við ástandinu og láta gera við ef byggingarefni nær að skemmast af völdum raka. 

Leiðbeiningar heilbrigðiseftirlits fela því í sér að koma í veg fyrir rakasöfnun innanhúss og fjarlægja rakaskemmt byggingarefni eða efni sem örveruvöxtur sést á.  Ef rakaskemmdir eða raki í húsnæði er vegna leka þarf að finna orsök hans og komast fyrir hann síðan þarf að fjarlægja skemmt byggingarefni, endurnýja það og þrífa húsnæðið. 

Meðan beðið er viðgerða er lögð áhersla á að takmarka bleytu af völdum leka og halda svæðinu eins þurru og hreinu og kostur er. T.d. með að byrgja glugga, setja fötur undir leka eða skrúfa fyrir vatnsinntak.

Að undanförnu hefur umræða um rakaskemmt húsnæði snúist að mestu leyti um skaðsemi sveppagróðurs en athygli rannsakenda beinist nú meira að áhrifum efna sem geta losnað  úr gömlum og rakaskemmdum byggingarefnum t.d. lími, lakki og öðrum efnavörum sem fyrir koma heldur en að sveppum.

Ingibjörg H. Elíasdóttir, heilbrigðisfulltrúi

Heilbrigðiseftirliti Reykjavíkur

Umhverfis- og skipulagssviði Reykjavíkurborgar